Emeklilik sistemi değişecek mi?

Türkiye’de emeklilik sisteminde yeni düzenlemelerin yapılacağı bildirildi.

Türkiye’de yıllardan beri konuşulan emeklilik sisteminin sil baştan değişeceği bildirildi.
Yeni yasama yılında yeni emeklilik yasasının düzenleneceği ve ayrıntılarının da hemen hemen belli olduğu kaydedildi.
Bir süredir gündemde olan “emeklilik reformunun” yeni yasama döneminde acil olarak ele alınacağı ifade ediliyor.
Yeni emeklilik yasasında birçok parametrenin değişeceği ve bu düzenlemenin önümüzdeki 30-40 yılın emeklilik sisteminde önemli bir yer tutacağı kaydedildi.
Türkiye; İstatistik Kurumu’nun projeksiyonuna göre 2075’te her 3 kişiden biri yaşlı olacak. 2023’te çalışma çağındaki nüfus oranı % 68.3 ve bu oranın 2050’de %61.9, 2075’te %55.9, 2100’de %54.6 olması bekleniyor. Bu durumun sürdürülemez olduğunu belirten yetkililer yeni bir emeklilik yasası gerektiğini ve birçok parametreyle bu yasanın gerçekleştirilip Türkiye’nin sosyal güvenlikteki aktif-pasif oranının uluslararası standartlara kavuşturulacağını belirttiler. Bugün için sosyal güvenlikte aktif-pasif oranı 1.65, bu normal standartlarda 1’e 4 oranı, yani 4 çalışan 1 emekliye bakabilmesi uluslararası standartların bir gereği olarak konumlanıyor.
Daha da açık anlatımla bugün 1.65 çalışan, bir emekliyi finanse ediyor. TÜİK’in bu projeksiyonuna göre gelecekte emekliyi finanse edecek çalışan olmayacak. Bu durumda sosyal güvenlik sistemi sürdürülemez hale gelecek. Türkiye’deki emeklilerin aylıklarını almaları bile lükse girecek.
Yeni sistemde ne öneriliyor?
Sistemin sürdürülebilirliğini sağlamak için de nüfusun yaş ortalaması, istihdam, çalışma çağındaki nüfus gibi kriterlere göre emekli aylığına esas teşkil edecek parametrelerin otomatik olarak güncellenmesi öneriliyor. Yaşam sürelerine ve emekli sayısı ile çalışan sayısındaki orana uyumlu emeklilik kriterleri ve emeklilik yaşı otomatik olarak ayarlanacak. Bununla birlikte aylık bağlama oranı yeniden düzenlemeye gidilecek. Bugün için aylık bağlama oranı, prim gün sayısına 99 öncesi, 2000 sonrası, 2008 sonrası sigortalı girişine göre %28 ila %76 arasında değişiyor, ancak 2008 sonrası sigortalı olanlarda aylık bağlama oranı %40’a kadar düşüyor. Otomatik ayarlama, aylık bağlama oranında değişikliğin dışında emeklilik reformunun bir ayağı daha olduğu belirtilerek bu ikinci emeklilik sisteminin de tamamlayıcı emeklilik sistemi olduğu ifade ediliyor.
Çalışanlar işverenleri tarafından tamamlayıcı emeklilik sistemine dahil edilecek, hem işveren hem çalışan hem de devlet katkı yapacak. Böylece sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcı bir sistem kurgulanacak. Belirli kriterler sağlanmadan çalışanlar sistemden çıkamayacak; emeklilik dönemi için birikim sağlanacak, çalışan sosyal güvenlikten emekliliği geldiği zaman tamamlayıcı sistemden de emekli olacak. Böylece çalışanlar hem devletten emekli maaşı alacak, hem de tamamlayıcı emeklilik sisteminden de aylık veya toplu para alacak.
Türkiye’de 1999’a kadar emeklilik yaşı kadınlarda ve erkeklerde 38-40 yaş aralığındayken 1999 baharında o zamanki hükümet tarafından emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşa çıkarıldı. Bu emeklilik yaşının da yeni sistemle 2-3 yıl daha yükseltileceği de gelen bilgiler arasında.